Liczby rzymskie do 1000

LICZBY RZYMSKIE DO 1000

Na wstępie mojego opracowania wytłumaczę Wam co to są liczby rzymskie i jak je można wykorzystać . Następnie dla utrwalenia wiedzy przedstawię kilka zadań .

Liczby rzymskie – pochodzą z starożytnego Rzymu. Liczb rzymskich nie da się zapisać w ułamku i nie posiadają liczby zero. Liczby rzymskie wykorzystujemy do :

a) Zapisywania wieków i połowy w datach
Na przykład :
1234 – połowa wiek

b) W punktowaniu , numerowaniu
Na przykład :
Numerowanie rozdziałów w książce
V – piąty rozdział

c) Zapisujemy za pomocą liczb rzymskich daty
Na przykład :
XII V MMXXII (,czyli 12.05.2022)

d) Oznaczanie liceów w Polsce
Na przykład :
II Liceum ogólnokształcące im. Orła Białego

Jak zapisujemy liczby rzymskie ?

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Wiele uczniów zapisuje niektóre liczby błędnie np: IIII lub VIIII .Aby zapisać poprawnie liczby 4 i 9 należy skorzystać z odejmowania ,czyli 5-1=4 .Zapisujemy go za pomocą cyfr rzymskich tak : IV ( V-5 , I-1) . 10-1= 9 ( X -10 , I – 1 ). Oznacza to , że jak przed mniejszą liczbą jest większa to odejmujemy . NA przykład :
IV = 5-1

Aby napisać na przykład: liczbę 11 należy dodać 10 + 1 , czyli X + I = XI .

11 –
12 –
13 –
14 –
15 –
16 –
17 –
18 –
19 –
20 –

Aby zapisać liczbę 23 należy dodać 20 (XX) + 3 (III) , zapiszemy to za pomocą liczb rzymskich tak : XXIII. Podobnie zrobimy tak z następującymi liczbami :

21 –
22 –
23 –
24 –
25 –
26 –
27 –
28 –
29 –
30 –

Aby napisać poprawnie liczbę 31 należy dodać 30 (XXX) + 1 (I) . Tak samo postąpimy z następującymi liczbami :

31 –
32 –
33 –
34 –
35 –
36 –
37 –
38 –
39 –
40 –
41 –
42 –
43 –
44 –
45 –
46 –
47 –
48 –
49 –
50 –
60 –
70 –
80 –
90 – ( wytłumaczenie : 100-10 )

Nie będę wypisywać jak się zapisuje 61 ,76,86,itd… , ponieważ stosujemy to co powyżej , czyli do danej liczby dodajemy. Np: 61 = , czyli 50(L)+10(X)+1(I) = 61 (LXI).

Tak naprawdę w zapisie liczb rzymskich używamy tylko siedem znaków są to : , , , , , i ,

Co to L , C , D , M ?

– 50
– 100
– 500
– 1000

Aby zapamiętać kolejność powyższych skrótów, można wymyślić rymowankę . Podam Wam przykład , który u mnie się sprawdza :

Lubię
Cukierki
Drażetki
Miętowe

Nie istnieje jednak znak większy niż 1000 ( M ) , więc możemy większe liczby zapisać umieszczając je w |…|. Oznaczamy je ,wtedy mnożeniem razy 100.
Przykłady :

|MC| = 1100 * 100 = 110000
|MDC| = 1600 * 100 = 160000

Innym znakiem pełniącym tę funkcje jest ( znak zaznaczony kolorem czerwonym ) Mnożeniem wtedy razy 1000.
Przykłady :

– 1100 *1000= 1100000
– 40 * 1000 = 40000

Ostatnim znakiem jakiego można użyć jest „„. Liczbę umieszczoną w tym znaku mnożymy razy 100000 .
Przykłady :

– 1500 * 100000 = 150000000

– 60 * 100000 = 6000000

– 1100 * 100000 = 110000000

ZAPAMIĘTAJ !
Do zapisu liczb rzymskich używamy tylko trzech takich samych znaków : I,X,C,M
Nie mogą się koło siebie znaleźć takie liczby rzymskie jak : V,L,D
Jeśli liczby rzymskie znajdują się w kolejności malejącej , należy dodać je do siebie Na przykład : VI = 5 + 1
Jednak gdy liczby rzymskie znajdują się w kolejności rosnącej należy je odjąć od siebie

Poniżej przedstawię kilka zadań :

Zadanie 1

Połącz liczby rzymskie z ich wartościami.

900

3038

623

1200

51

ROZWIĄZANIE :

900

3038

623

1200

51

Zadanie 2

Zapisz za pomocą liczb rzymskich podane liczby poniżej :

a) 200

b) 3000

c) 77

d) 888

e) 556

ROZWIĄZANIE :

a) CC

b) MMM

c) LXXVII

d) DCCCLXXXVIII

e) DLVI

Zadanie *

Odczytaj i zapisz ukryte wyrazy :

a) 500 + O + 1000
b) 500 + A + 1000 + A
c) 500 + Y + 1000
d) 50 + A + 100 + A
e) 50 + E + J + 100 + E

ROZWIĄZANIE :

a ) Dom
b) Dama
c) Dym
d) Lama
e) Lejce