Skala Likerta

Skala Likerta jest strategią pomiarową powszechnie używaną w kwestionariuszach ankiet oraz wywiadach, dzięki której jesteśmy w stanie pozyskać wiedzę o stopniu akceptacji danych zjawisk, poglądów czy procesów, etc. Często wykorzystywana jest do mierzenia postaw wobec określonych oddziaływań, zachowań, zdarzeń, projektów, a także zagadnień.

Nazwa skali pochodzi od nazwiska Rensisa Likerta, który ją stworzył w pierwszej połowie XX wieku. Skala opracowana została na potrzeby liczenia wskaźników zbudowanych z sumy bądź też średniej wag liczbowych, przypisanych spostrzeżeniom respondentów wobec asortymentu stwierdzeń, inaczej nazywanych mikrotezami, sformułowanych w kwestionariuszu. Różni się tym od skal porządkowych, że dane z pomiarów mogą być i zazwyczaj są traktowane jako informacje ilościowe.
W ułatwieniu, bardzo często skalą Likerta nazywa się kafeterię, czyli listę możliwych odpowiedzi, pięciu wypowiedzi ułożonych w porządku od bezwzględnego odrzucenia do bezwarunkowej akceptacji, na przykład:

– zdecydowanie nie zgadzam się
– raczej się nie zgadzam
– nie wiem/nie mam zdania
– raczej się zgadzam
– zdecydowanie się zgadzam

Ankietowany typuje wypowiedź, która jest najbardziej zgodna z jego odczuciami oraz sumieniem. Liczba możliwych opcji do wyboru powinna być nieparzysta, zwyczajowo wybiera się ich 5, aby środkowe stwierdzenie stanowiło punkt neutralny.
Obecnie zaleca się stosowanie siedmiostopniowej kafeterii, z wykorzystaniem symetrycznych sformułowań, zależnych od treści stwierdzeń i optymalnych do narracji: bodziec-stwierdzenie → reakcja-wypowiedź.
Przykładowa kafeteria wypowiedzi wobec zagadnień umieszczonych w kwestionariuszu:

– zdecydowanie nie
– nie
– raczej nie
– nie wiem/nie mam zdania
– raczej tak
– tak
– zdecydowanie tak.

Pełne, prawidłowe rozumienie sformułowania skala Likerta w metodologii badań powinno ustosunkowywać się do ulepszonego narzędzia, które, nie licząc kafeterii, spełnia również kryteria pomiarowe. Pierwszym założeniem w tej koncepcji było to, aby wszystkie szczegółowe sformułowania w kwestionariuszu dotyczyły jednego wspólnego problemu ogólnego, dzięki czemu mo‭żliwe jest dodawanie elementarnych wskaźników. Tak skonstruowane narzędzie badawcze określa się mianem skali sumowanych ocen. Zatem w procesie tworzenia i optymalizacji skali Likerta należy weryfikować kryterium trafności.
Drugim weryfikatorem była zdolność skali do różnicowania postaw użytkowników badań. Kluczowe jest zachowanie w kwestionariuszu jedynie takich sformułowań, które w pilotażowym badaniu najsilniej pobudzały do wielopłaszczyznowych stanowisk.
W badaniach poprawności tez, dzięki zawartej w wyskalowanym kwestionariuszu galerii stwierdzeń oraz pozyskaniu różnorakich wypowiedzi wyznacza się predylekcje – wysoką skłonność do kogoś albo czegoś. Pozwala to na przedstawienie najbardziej ogólnego modelu, określającego zbiorowość bądź jednostki oraz umożliwia scharakteryzowanie jakościowych i ilościowych standardów kalkulacyjnych dla danej populacji.

Przykład zastosowania:
Skala Likerta używana jest głównie w badaniach społecznych: socjologicznych, konsumenckich, etc. Znajduje ona także skuteczne zastosowanie w medycynie, gdzie wykorzystuje się ją do oceny odczuwanego bólu przez pacjentów cierpiących z powodu przewlekłych chorób. Subiektywna ocena poziomu bólu jest w wielu przypadkach ważna dla dokonania pełnej diagnozy stanu chorobowego lub oceny skuteczności stosowanych preparatów medycznych.