Sole

Sole: otrzymywanie, dysocjacja, nazewnictwo
Sole są to związki nieorganiczne, zbudowane z kationów metalu lub grupy amonowej i anionów reszty kwasowej.

Mówiąc prościej, sól powstaje przez połączenie metalu z resztą kwasową.

Tworzenie nazw soli:
● Sole pochodzące od kwasów tlenowych, czyli takich, które zawierają tlen
Nazwa reszty kwasowej + an metalu spoza kwasu
na przykład siarczan (IV) potasu – K2SO3
● Sole pochodzące od kwasów beztlenowych, czyli takich, które tlenu nie mają
Nazwa reszty kwasowej + ek metalu spoza kwasu
na przykład chlorek sodu – NaCl3

Dysocjacja jonowa soli

● Czym jest dysocjacja?
Dysocjacja to rozpad związku na jony pod wpływem wody.

Sole rozpuszczalne i trudno rozpuszczalne w wodzie dysocjują na kationy metali lub grupy amonowej i aniony reszty kwasowej. Sole, które nie rozpuszczają się w wodzie, nie ulegają dysocjacji.
Rozpuszczalność soli można sprawdzić w tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków.

● Jak napisać dysocjację jonową soli?
Nic prostrzego!
Dysocjację najłatwiej wytłumaczyć na przykładzie

Dysocjacja dla: fosforan (V) potasu
K3PO4 -> 3K+ + PO43-
(3 kationy potasu) (anion fosforanowy (V))
W niektórych przypadkach, tak jak nad PO4 w naszym przykładzie, pojawiają się liczby obok plusów i minusów. Jest to nic innego jak wartościowość jonu (anion fosforanowy (V) ma wartościowość 3, tak jak reszta kwasowa w tej soli)

A co zrobić, gdy sól nie jest rozpuszczalna?

Dysocjacja dla: chlorek srebra (I)
AgCl ->
Reakcja nie zachodzi. Przekreślamy strzałkę.

Zapamiętaj!
Na jony dysocjują kwasy, zasady (wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie) i sole rozpuszczalne w wodzie.

Metody otrzymywania soli
Na poziomie szkoły podstawowej poznajemy 10 metod otrzymywania soli.
1. Reakcja zobojętniania
Jest to reakcja, w której kwas reaguje z zasadą, dając sól i wodę.
kwas + zasada -> sól + woda
Na przykład: H2SO4 + 2KOH -> K2SO4 + 2H2O
(zapis cząsteczkowy)
Reakcje otrzymywania soli możemy zapisać również w sposób jonowy i jonowy skrócony.
2H+ + SO42- + 2K+ + 2OH– -> 2K+ + SO42- + 2H2O
(zapis jonowy)
2H+ + SO42- + 2K+ + 2OH– -> 2K+ + SO42- + 2H2O (skracamy jony, które się powtarzają)

2H++ 2OH– -> 2H2O |:2
H++ OH– -> H2O
(zapis jonowy skrócony)

Jeśli reakcja została poprawnie zapisana i uzupełniona, zapis jonowy skrócony zawsze będzie wyglądał tak, jak w przykładzie.

2. Reakcja tlenków metali z kwasami
kwas + tlenek metalu -> sól + woda

Na przykład: ZnO + 2HBr -> ZnBr2 + H2O
ZnO + 2H+ + 2Br– -> Zn2+ + 2Br– + H2O
ZnO + 2H+ -> Zn2+ + H2O

3. Reakcja metali z kwasami
Reakcja ta będzie zachodzić tylko wtedy, gdy metal będzie aktywniejszy od wodoru, czyli będzie stał nad nim w szeregu aktywności. W innym wypadku reakcja nie zachodzi. Metal ten musi zastąpić wodór, dając sól.
metal aktywniejszy od wodoru + kwas -> sól + wodór
Na przykład: Ca + 2HCl -> CaCl2 + H2
Ca + 2H+ + 2Cl– -> Ca2+ + 2Cl– + H2
Ca + 2H+ -> Ca2+ + H2

Zapamiętaj!
● Pierwiastek chemiczny w stanie wolnym zawsze ma wartościowość równą 0
● Wodór w stanie wolnym jest cząsteczką dwuatomową, co oznacza, że zawsze występuje w postaci H2. Inne takie pierwiastki to azot, tlen, brom, jod, chlor i fluor.

4. Otrzymywanie soli tlenowej
Tym sposobem możemy otrzymać jedynie sól tlenową i nigdy beztlenowej.

tlenek metalu + bezwodnik kwasowy -> sól tlenowa

Na przykład: K2O + SO3 -> K2SO4
K2O + SO3 -> 2K+ + SO42-

5. Reakcja wodorotlenku z bezwodnikiem kwasowym
wodorotlenek + bezwodnik kwasowy -> sól + woda

Na przykład: 2NaOH + CO2 -> Na2CO3 + H2O
2Na+ + 2OH– + CO2 ->2Na+ + CO32- + H2O
2OH– + CO2 -> CO32- + H2O

6. Otrzymywanie soli beztlenowej
W ten prosty sposób otrzymujemy sól beztlenową, nigdy tlenowej.
metal + niemetal -> sól beztlenowa

Na przykład: Cl2 + 2Na -> 2NaCl
2Cl + 2Na -> 2Na+ + 2Cl–

Reakcje strącania osadów
Reakcje strącania osadów to takie reakcje, w wyniku których powstają osady, czyli substancje nierozpuszczalne w wodzie.

Zapamiętaj!
Jeden z produktów reakcji strącania osadów musi być substancją nierozpuszczalną w wodzie. W innym wypadku po napisaniu reakcji należy przekreślić strzałkę.

Istnieją 4 metody, które zaliczamy do reakcji strącania osadów.

7. Reakcja soli z kwasem
sól 1 + kwas 1 -> sól 2 + kwas 2

Na przykład: Pb(NO3)2 + H2SO4 -> PbSO4 ↓+ 2HNO3
Pb2+ + 2NO3 – + 2H+ + SO42- -> PbSO4 ↓+ 2H+ + 2NO3 –
Pb2++ SO42- -> PbSO4 ↓

Zapamiętaj!
Strzałka w dół przy soli oznacza, że jest ona nierozpuszczalna w wodzie.

8. Reakcja soli z zasadą
Ta metoda otrzymywania soli jest ważna, ponieważ otrzymujemy w niej wodorotlenek nierozpuszczalny w wodzie.
sól 1 + zasada -> sól 2+ wodorotlenek

Na przykład: Cu(NO3)2 + 2NaOH -> Cu(OH)2 ↓ + 2NaNO3
Cu2+ + 2NO3 – + 2Na+ + 2OH– -> Cu(OH)2 ↓ + 2Na+ + 2NO3 –
Cu2+ + 2OH– -> Cu(OH)2 ↓

9. Reakcja pomiędzy solami
sól1 + sól2 -> sól3 + sól4

Na przykład: FeBr3 + Li3PO4 -> 3LiBr + FePO4 ↓
Fe3+ + 3Br– + 3Li+ + PO43- -> 3Li+ + 3Br– + FePO4 ↓
Fe3+ + PO43- -> FePO4

10. Reakcja metalu aktywnego z solą
metal aktywny + sól -> sól metalu aktywnego + metal mniej aktywny

Na przykład: 2Na + Fe(NO3)2 -> Fe + 2NaNO3
2Na + Fe2+ + 2NO3– -> Fe + 2Na+ + 2NO3–
2Na + Fe2+ -> Fe + 2Na+

Podsumowanie
● Sole są to związki nieorganiczne, zbudowane z kationów metalu lub grupy amonowej i anionów reszty kwasowej.
● Sole dysocjują na jony
● Istnieje 10 metod otrzymywania soli:
▹kwas + zasada -> sól + woda
▹kwas + tlenek metalu -> sól + woda
▹metal aktywniejszy od wodoru + kwas -> sól + wodór
▹tlenek metalu + bezwodnik kwasowy -> sól tlenowa
▹wodorotlenek + bezwodnik kwasowy -> sól + woda
▹metal + niemetal -> sól beztlenowa
▹sól + kwas -> sól1 + kwas1
▹sól + zasada -> sól1 + wodorotlenek
▹sól1 + sól2 -> sól3 + sól4
▹metal aktywny + sól -> sól metalu aktywnego + metal mniej aktywny