Wenus

Wenus jest drugą pod względem odległości do Słońca, pierwszą pod względem jasności i szóstą pod względem wielkości planetą w Układzie Słonecznym.

Budowa
Wenus należy do planet skalistych. Wielkością przypomina Ziemię, jej promień to 6 051,8 km co w przybliżeniu stanowi 95% promienia Ziemi, masa to 4,867 × 1024 kg (około 81,5% masy Ziemi), pole powierzchni wynosi 4,60 × 108 km2 (ok. 90% powierzchni Ziemi), objętość jest równa 9,2843×1011 km3 (ok. 86% objętości Ziemi). Gęstość tej planety to 5243 kg/m³. Wenus nie posiada naturalnych satelitów (księżyców) ani pierścieni. Przypuszczalnie budowa wewnętrzna Wenus jest bardzo podobna do budowy Ziemi: pod grubą skorupą znajduje się płaszcz, a pod nim ciekłe jądro.

Jądro
Jądro Wenus jest ciekłe, żelazne a jego promień to około 3000 kilometrów.

Ukształtowanie powierzchni
Około 4/5 powierzchni Wenus jest zajęte przez równiny wulkaniczne. Pozostałą część planety stanowią dwie ogromne wyżyny. Mniejsza z nich nazywana Ziemią Isztar (Ishtar Terra) leży na północy planety. Jej wielkość jest porównywalna do Australii. Właśnie tam leżą najwyższe góry Wenus – Góry Maxwella, ich najwyższy szczyt znajduje się 11 km powyżej średniej wysokości na planecie. Większa wyżyna nazywana jest Ziemią Afrodyty (Aphrodite Terra). Leży na południu, a jej wielkość jest podobna do rozmiarów Ameryki Południowej.

Unikalne cechy powierzchni Wenus:
Farra – wulkaniczne kopuły o płaskich szczytach o średnicy między 20 a 50 km a wysokości pomiędzy 100 a 1000 m
Novae – gwiaździste systemy rozchodzących się od jednego punktu pęknięć
Arachnoidy – pęknięcia przypominające pajęcze sieci
Korony – okrągłe pierścienie pęknięć

Wulkany
Ilość wulkanów na Wenus jest kilkukrotnie większa niż na Ziemi. Znajduje się tam co najmniej 167 ogromnych wulkanów o średnicy większej niż 100 km. Jedynym porównywalnym do nich kompleksem wulkanicznym na naszej planecie jest Hawa’i na Hawajach.

Kratery
Na Wenus znajduje się niespełna tysiąc równomiernie rozłożonych kraterów. Około 85% z nich znajduje się w idealnym stanie.

Grawitacja
Przyspieszenie grawitacyjne na Wenus niewiele różni się od ziemskiego – jest równe 8,87 m/s2 (na Ziemi jest to 9,80 m/s2). W praktyce oznacza to, że człowiek o wadze 45 kg na Wenus ważyłby 40,815 kg.

Atmosfera
Atmosfera Wenus jest bardzo gęsta. Składa się ona w 96,5% z dwutlenku węgla, w 3,5% z azotu, pozostała część to między innymi dwutlenek siarki, argon, para wodna, tlenek węgla, hel i neon. Atmosfera jest podzielona na kilka warstw. Najniżej znajduje się troposfera – rozciąga się na wysokość 62 km od powierzchni planety. Jest to najgęstsza część atmosfery. Przy samej powierzchni Wenus panuje bardzo wysoka temperatura (ok. 420 stopni Celsjusza), a ciśnienie jest około 92 krotnie wyższe niż Ziemskie. Wieją powolne wiatry. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura i ciśnienie zbliża się do wartości jakie obserwujemy na Ziemi, a wiatr przyspiesza do nawet 100 m/s (360 km/h). Troposfera zawiera 99% masy całej atmosfery. Wyżej położona warstwa to mezosfera. Warstwa ta znajduje się od 62 km do 95 km ponad powierzchnią planety. Można ją podzielić na niższą warstwę (wysokość 62 km – 73 km) gdzie temperatura jest niemal stała i wynosi -43 °C. W górnej części mezosfery (wysokość 73 km – 95 km) rozpoczyna się spadek temperatury która osiąga wartość -108 °C. Kolejna warstwa to termosfera (wysokość 90 km – 253 km). W termosferze temperatura wzrasta do wartości pomiędzy 27 a 127 °C po stronie dziennej, a po stronie nocnej (nazywanej też kriosferą) spada nawet do -173 °C. Ostatnia warstwa atmosfery to egzosfera (wysokość powyżej 253 km). Możliwe jest też wyróżnienie silnie zjonizowanej warstwy jonosfery (wysokość 120 km – 260 km) która w znacznym stopniu pokrywa się z termosferą oraz częściowo z egzosferą.

Chmury
Gęste i grube chmury składające się z kwasu siarkowego przykrywają całą Wenus. Po dziennej stronie warstwa chmur osiąga wysokość 65 km, a po stronie nocnej aż 90 km. Co ciekawe, chmury te są zdolne do wytwarzania piorunów.

Warstwa ozonowa
Wenus posiada cienką warstwę ozonową na wysokości 100 km.

Orbita
Orbita Wenus jest eliptyczna, bardzo zbliżona do kołowej (perycentrum = 107 476 002 km, apocentrum = 108 941 849 km). Planeta obiega Słońce w średniej odległości 108 000 000 kilometrów w czasie 224,65 dni. Zatem średnia prędkość Wenus na orbicie jest równa 35,02 km/s.

Rotacja
Wenus jest najwolniej obracającą się planetą w Układzie Słonecznym (prędkość 6,5 km/h). Doba gwiazdowa na tej planecie trwa aż 243 doby ziemskie. Jednak z powodu rotacji wstecznej doba słoneczna trwa krócej. Dla obserwatora z powierzchni Wenus doba trwa 116,75 dób ziemskich. Rok na Wenus trwa 1,92 wenusjańskiej doby.

Obserwacja
Wenus na niebie zawsze jest jaśniejsza od najjaśniejszych gwiazd (nie wliczając Słońca). Obserwując te planetę z Ziemi można zauważyć fazy podobne do faz Księżyca (nów, pełnia itp.).

Eksploracja
Program Wenera
Jest to radziecki program lotów bezzałogowych sond mających na celu badanie planety Wenus. Sondy były wysyłane w latach 1961 – 1983. Znacznie różniły się one od siebie nawzajem budową i dokładnym celem misji

Lista sond programu Wernera wraz z datami ich startu (sondy których misje zakończyły się niepowodzeniem mają zmienione nazwy, ukrywające prawdziwy cel misji):
Tiażołyj sputnik – 4 lutego 1961
Wenera 1 – 12 lutego 1961
Sputnik 19 – 25 sierpnia 1962
Sputnik 20 – 1 września 1962
Sputnik 21 – 12 września 1962
Wenera 2 – 12 listopada 1965
Wenera 3 – 16 listopada 1965
Kosmos 96 – 23 listopada 1965
Wenera 4 – 12 czerwca 1967
Kosmos 167 – 17 czerwca 1967
Wenera 5 – 5 stycznia 1969
Wenera 6 – 10 stycznia 1969
Wenera 7 – 17 sierpnia 1970
Kosmos 359 – 22 sierpnia 1970
Wenera 8 – 27 marca 1972
Kosmos 482 – 31 marca 1972
Wenera 9 – 8 czerwca 1975
Wenera 10 – 14 czerwca 1975
Wenera 11 – 9 września 1978
Wenera 12 – 14 września 1978
Wenera 13 – 30 października 1981
Wenera 14 – 4 listopada 1981
Wenera 15 – 2 czerwca 1983
Wenera 16 – 7 czerwca 1983

Tiażołyj sputnik – Nieudana misja programu Wenera, niedoszła Wenera 1. Misja zakończyła się niepowodzeniem. Sonda nie opuściła orbity wokółziemskiej z powodu awarii głównego silnika członu ucieczkowego który zaprzestał pracy 0,8 sekundy po włączeniu.

Wenera 1 – Sonda została pomyślnie wysłana w kierunku Wenus, miała zderzyć się z powierzchnią planety jednak ze względu na utratę łączności nie było możliwe skorygowanie trajektorii lotu sondy i finalnie minęła ona Wenus 19 maja 1961 w odległości 99 858 km.

Sputnik 19 – Nieudana misja programu Wenera. Celem tej sondy było wejście w atmosferę i wylądowanie na powierzchni Wenus, jednak z powodu zbyt krótkiej (o 195 sekund) pracy czwartego członu rakiety, sonda pozostała na orbicie okołoziemskiej.

Sputnik 20 – Nieudana misja programu Wenera. Celem tej sondy było wejście w atmosferę i wylądowanie na powierzchni Wenus, z powodu awarii 61,5 minuty po starcie polegającej na nie otworzeniu się zaworu paliwa w ostatnim członie rakiety sonda nie opuściła orbity wokółziemskiej.

Sputnik 21 – Nieudana misja programu Wenera. Celem tej sondy był przelot obok planety Wenus. W wyniku eksplozji w 531 sekundzie lotu sonda została zniszczona a misja zakończyła się niepowodzeniem.

Wenera 2 – Sonda pomyślnie dotarła w okolice Wenus jednak w wyniku awarii łączności na Ziemię nie dotarły żadne dane.

Wenera 3 – Celem misji było zbadanie atmosfery Wenus, jednak sonda nie zgodnie z planem wylądowała na powierzchni planety. W wyniku nie przystosowania sondy do lądowania nastąpiła awaria łączności i do Ziemi nie dotarły żadne dane.

Kosmos 96 – Nieudana misja programu Wenera. Sonda miała dotrzeć do Wenus jednak po 528 sekundach od startu eksplodowała. Przyczyną eksplozji było przerwanie przewodu paliwowego.

Wenera 4 – Pierwsza udana misja programu Wenera. Sonda przekazała na Ziemię wiele informacji na temat temperatury i składu atmosfery Wenus.

Kosmos 167 – Nieudana misja programu Wenera. Sonda miała dotrzeć do Wenus jednak z powodu nie uruchomienia silnika nie opuściła orbity okołoziemskiej. Pozostała na orbicie przez osiem dni a następnie spłonęła w atmosferze.

Wenera 5 – Druga udana misja programu Wenera. Sonda przekazała na Ziemię wiele informacji na temat temperatury i składu atmosfery Wenus.

Wenera 6 – Trzecia udana misja programu Wenera. Sonda przekazała na Ziemię wiele informacji na temat temperatury i składu atmosfery Wenus.

Wenera 7 – Czwarta udana misja programu Wenera. Sonda, po trwającym 35 minut przelocie przez atmosferę pomyślnie wylądowała na powierzchni Wenus. Aparatura mimo uszkodzeń jakim uległa, działała przez 23 minuty po zakończeniu lądowania i przekazała informacje o temperaturze na powierzchni planety.

Kosmos 359 – Nieudana misja programu Wenera. Sonda miała wylądować na powierzchni Wenus jednak w wyniku awarii rakiety nośnej spłonęła przy wejściu w ziemską atmosferę.

Wenera 8 – Piąta udana misja programu Wenera. Aparatura sondy działała przez 50 minut i 11 sekund po wylądowaniu, przekazała informacje na temat powierzchni planety.

Kosmos 482 – Nieudana misja programu Wenera. Awaria timera wywołała wyłączenie silnika stopnia ucieczkowego, z tego powodu sonda znalazła się na wydłużonej orbicie i jest możliwy jej potencjalnie niebezpieczny upadek na Ziemię.

Wenera 9 – Szósta udana misja programu Wernera. Udało się otrzymać zdjęcie Wenus. Główna część sondy została pierwszym sztucznym satelitą Wenus. Lądownik działał przez 53 minuty po wylądowaniu i dokonał analizy chemicznej składu gruntu na planecie.

Wenera 10 – Siódma udana misja programu Wenera. Bliźniacza sonda Wenery 9

Wenera 11 – Ósma udana misja programu Wenera. Sonda badała skład wiatru słonecznego, błysków gamma, promieniowania UV i gęstości elektronów w jonosferze Wenus.

Wenera 12 – Dziewiąta udana misja programu Wenera. Bliźniacza sonda Wenery 11.

Wenera 13 – Dziesiąta udana misja programu Wenera. Pierwsza sonda która wykonała kolorowe zdjęcia Wenus. Sonda badała atmosferę, chmury oraz skład wewnętrzny planety przy użyciu między innymi promieniowania rentgenowskiego.

Wenera 14 – Jedenasta udana misja programu Wenera. Bliźniacza sonda Wenery 13.

Wenera 15 – Dwunasta udana misja programu Wenera. Sonda została sztuczną satelitą Wenus i zbadała rzeźbę terenu tej planety.

Wenera 16 – Trzynasta udana misja programu Wenera. Bliźniacza sonda Wenery 16.

Obecnie Rosjanie rozważają wysłanie kolejnej sondy mającej badać Wenus. Nazywana jest ona Wenera-D a jej start mógłby nastąpić najwcześniej w 2029 roku jednak ten termin był już wielokrotnie przesuwany.

Program Mariner (pol. Żeglarz)
Jest to zapoczątkowany w 1960 roku amerykański program lotów sond kosmicznych służących do badania Merkurego, Wenus i Marsa. Sondy były wysyłane w latach 1962 – 1973. Całkowity koszt programu wyniósł około 554 miliony dolarów amerykańskich

Lista sond programu Mariner mających związek z planetą Wenus wraz z datami startów:
Mariner 1 – 22 lipca 1962
Mariner 2 – 27 sierpnia 1962
Mariner 5 – 14 czerwca 1967
Mariner 10 – 3 listopada 1973

Mariner 1 – Nieudana misja, rakieta z sondą otrzymała sygnał samozniszczenia 293 sekundy po starcie z powodu awarii anteny i błędu w oprogramowaniu

Mariner 2 – Sonda identyczna jak Mariner 1. Wykazała, że Wenus obraca się w kierunku przeciwnym do Słońca, nie posiada pola magnetycznego oraz dokonała pomiarów wiatru słonecznego i pyłu międzyplanetarnego.

Mariner 5 – Sonda badała między innymi atmosferę Wenus.

Mariner 10 – Głównym celem misji były badania Merkurego jednak sonda badała też chmury i atmosferę Wenus. Jako pierwsza sonda wykonała manewr wspomagania grawitacyjnego. Dostarczyła także na Ziemię ponad cztery tysiące zdjęć.

Sonda Magellan
Amerykańska sonda Magellan wykonała mapę powierzchni Wenus przy pomocy radaru. Jej misja trwała od 4 maja 1989 do 12 października 1994

Ciekawostki:
Na Wenus padają deszcze z kwasu siarkowego
Wenus jest najmocniej zbliżającą się do Ziemi planetą
Wenus jest jedyną planetą o żeńskim imieniu
Na Wenus zdarzają się burze