Witamina K

Nikt z nas nie wyobraża sobie życia bez witamin. Od dziecka wpaja się nam, że witaminy to samo zdrowie i trzeba jeść dużo warzyw i owoców, by te witaminy zdobyć. Każda z nich jest nam niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niewątpliwie jedną z ważniejszych jest witamina K. Zastanówmy się więc, co to jest za witamina i do czego jest nam potrzebna?
Jak każda tego typu substancja, także witamina K jest nam niezbędna do życia. Bez niej organizm człowieka nie może prawidłowo funkcjonować i odpowiednio realizować swoich funkcji. Cechą charakterystyczną witaminy K jest jej możliwość rozpuszczania się w tłuszczach. Tak naprawdę witaminę K dzieli się na trzy podstawowe rodzaje. Są to:
filochinon, zwany inaczej witaminą K1, menachinon, nazywany inaczej witaminą K2 oraz menadion, będący syntetyczną witaminą K3. Można więc powiedzieć, że witamina K to mieszanina szeregu substancji, które posiadają zbliżone właściwości oraz podobne działanie. Te substancje to organiczne związki chemiczne, które, tak jak już wspomniano, mają zdolność rozpuszczania się w tłuszczach. Są one pochodną 2-metylo-1,4-naftochinonu. Witamina K zbudowana jest z pierścienia naftochinonowego oraz zawierają w sobie także grupę metylową w pozycji drugiej.
Próbując scharakteryzować poszczególne składniki witaminy K można przywołać pewne fakty. Należą do nich następujące informacje.
Filochinon, czyli witamina K1 po raz pierwszy została otrzymana z liści lucerny. Proces ten miał miejsce w 1939 roku i został przeprowadzony przez naukowców Dama i Kramera. Witamina K1 jest więc syntezowana przez rośliny. Silnie wrażliwie reaguje na światło oraz środowisko typu zasadowego – alkaicznego. Organizm ludzki ma właściwość wchłaniania witaminy K1 w jelicie cienkim, a dokładniej w jego górnej części. Do tego procesu niezbędna jest obecność żółci, a także lipazy trzustkowej. Witamina K1 ma postać cieczy o charakterze oleistym. Temperatura jej topnienia to 20℃.
Menachinon to inna nazwa witaminy K2. Do jej syntetyzacji służą bakterie, zgromadzone w ludzkich jelitach. Tak samo, jak witamina K1, także witamina K2 rozpuszcza się w tłuszczach. Witamina K2 przyswajana jest przez człowieka w 100%. W przeciwieństwie do witaminy K1, witamina K2 jest krystaliczna. Do procesu topnienia potrzebuje również wyższej temperatury niż witamina K1, gdyż ma właściwości topniejące w temperaturze 54℃. Także wykazuje wysoką wrażliwość na światło.
Trzecim rodzajem witaminy K jest witamina K3, czyli menadion. Otrzymuje się ją syntetycznie. Jej cechą charakterystyczną, która odróżnia ją od naturalnych, innych rodzajów witaminy K jest fakt, że posiada właściwość rozpuszczania się w wodzie. Jest silnie wrażliwa na obecność oraz działanie zarówno światła, jak i zasad oraz kwasów.
Niekiedy można spotkać się także z witaminą K4. Witamina K4 to inaczej związek dioctanmenadiolu. Powstaje jako skutek procesu redukcji menadionu.

Do czego człowiekowi potrzebna jest witamina K?
Badania naukowe wskazują, że witamina K jest przede wszystkim niezbędna do prawidłowego rozwoju tkanki kostnej, a także właściwego krzepnięcia krwi. Dzięki udziałowi w procesie krzepnięcia krwi, ma właściwości przeciwkrwotoczne. Witamina K bierze więc udział w procesie powstawania czynników krzepnięcia krwi. Jest także niezbędna do przeprowadzania procesu syntezy protrombiny oraz trombiny. Proces syntezy protrombiny odbywa się w wątrobie. Witamina K występuje w tej reakcji jako katalizator. Jest również koniecznie potrzebna do tego, aby aktywność tromboplastyny była prawidłowa.
Bardzo ważnym zadaniem witaminy K jest jej udział w procesie metabolizmu tkanki kostnej oraz przemianach wapnia. Przejawia się to w koniecznej obecności witaminy K w procesie syntezy osteokalcyny w osteoblastach. Jest to możliwe dzięki jednoczesnemu występowaniu aktywnego rodzaju witaminy D3, czyli kalcytriolu. Największą rolę we właściwym działaniu układu kostnego odgrywa witamina K2. Menachinon pomaga przyswajać wapń oraz bierze udział w procesie namnażania się komórek kościotwórczych. Z tego względu pierwsze przeprowadzone badania wskazują, że witamina K może być skuteczna w profilaktyce osteoporozy oraz w procesie jej leczenia. Ciągle są przeprowadzane na ten temat badania, jednakże pierwsze wyniki dają duże szanse na powodzenie tej tezy.
Witamina K ma także duże znaczenie w profilaktyce Alzheimera. Wpływa także na zmniejszenie uszkodzeń komórek nerwowych po przebytych wylewach.
Witamina K ma cechy, które pozwalają jej zapobiegać stanom zapalnym oraz bólom. Świetnie sobie radzi z zakażeniami grzybicznymi oraz bakteryjnymi.
Naukowcy przeprowadzili także szereg badań, które wskazują na właściwości przeciwnowotworowe niektórych rodzajów witaminy K na niektóre komórki nowotworowe. Uważa się, że witamina K3, a więc syntetyczny rodzaj witaminy K charakteryzuje się większą cytotoksycznością wobec komórek nowotworowych w porównaniu z witaminą K1 i K2.

Witamina K jest niezbędna do życia zarówno osobom dorosłym, jak i dzieciom. Potrzebuje ją każdy, niezależnie od wieku. Dorosła osoba potrzebuje dziennie dostarczyć dawkę witaminy K na poziomie 60–80 μg. Witaminę K należy przyswajać z jedzeniem. Pożywienie jest jej podstawowym źródłem. W niektórych przypadkach można zastosować suplementację witaminy K. Jednak powinna się ona odznaczać wysoką jakością oraz pochodzić ze znanego źródła. W sytuacji dostarczania organizmowi witaminy K za pomocą sztucznej suplementacji, maksymalna dzienna dawka witaminy K nie może przekroczyć poziomu 200 μg. Dodatkowa suplementacja jest możliwa oczywiście po konsultacji z lekarzem, co ma za zadanie ustalenie właściwej dawki i znalezienia odpowiedniego preparatu.

Zapotrzebowanie na witaminę K uzależnione jest od płci i wieku. Przy chorowaniu na niektóre schorzenia, takie jak na przykład zaburzenia wchłaniania elementów z przewodu pokarmowego, zapotrzebowanie na witaminę K może być zwiększone. Jedna cząstka witaminy K w organizmie człowieka może być użyta kilka tysięcy razy. Dlatego zapotrzebowanie na witaminę K jest stosunkowo małe, porównując je z innymi witaminami.
Tak, jak wspomniano, głównym źródłem witaminy K, jest pożywienie, jakie dostarczamy swojemu organizmowi. Należy więc do swojej codziennej diety włączyć te produkty, w których znajdziemy źródło witaminy K po to, aby prawidłowo funkcjonować. Należy przy tym zaznaczyć, że ta dieta musi być zróżnicowana oraz zdrowa. Dzięki temu będziemy mieli pewność, że dostarczamy swojemu ciału wszystkie konieczne elementy i pierwiastki.
Witamina K1 powstaje w wyniku procesu fotosyntezy. Dlatego jej podstawowym źródłem, gdzie jest jej najwięcej, są sałata, brukselka oraz szpinak. Duże jej ilości występują również w zielonej herbacie. Jest to 100µg w 100g produktu. Witamina K w ilości około 50-100µg w 100g produktu znajduje się także w kalafiorze oraz w kapuście. Nieco mniej witaminy K, bo około 10-15µg w 100g produktu, znajduje się w jajach, maśle, groszku zielonym oraz w fasoli. Witaminę K znajdziemy również w pomidorach, ziemniakach, mięsie, chlebie, mleku, pomarańczach i brzoskwiniach oraz w ananasach, marchwi i grejpfrutach. Cennym źródłem witaminy K jest także wątróbka.
Natomiast witamina K2 powstaje we florze bakteryjnej jelita grubego.

Witaminę K możemy także spotkać w kosmetykach. Przemysł kosmetyczny wykorzystuje głównie tlenek witaminy K1. Jest on zwłaszcza korzystny dla skóry naczynkowej. Ma za zadanie rozjaśnić skórę, zredukować zaczerwienienia oraz ogólnie poprawić jej koloryt. Z kosmetyków z witaminą K mogą korzystać szczególnie osoby starsze, których skóra ma skłonność do niewielkich zasinień.

Zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy K, jest szkodliwy dla ludzkiego organizmu. Dzięki temu, że jedna cząsteczka witaminy K jest w ludzkim organizmie wykorzystywana do procesów parę tysięcy razy, niedobór witaminy K u dorosłego człowieka nie występuje często. Zawarta jest bowiem w dużej ilości produktów spożywczych. Dodatkowo jest syntetyzowana przez mikroflorę bakteryjną w ludzkim układzie pokarmowym. Niedobór taki może wystąpić u osób chorych przewlekle, u których zdiagnozowano zaburzenia wchłaniania, choroby wątroby lub zażywających przez długi czas antybiotyki. Zaburzenia wchłaniania występują najczęściej przy celiakii, cholestazie, przewlekłym zapaleniu trzustki, mukowiscydozie oraz zespole złego wchłaniania. Również osoby niedożywione mogą cierpieć na brak witaminy K w organizmie. Niedobór może dotknąć także pacjentów chorujących na nowotwory. Niedobór witaminy K może objawiać się poprzez problemy z krzepnięciem krwi albo krwawieniami. Skutkiem tych problemów jest dłuższy czas gojenia się ran. Łatwe powstawanie zasinień to również objaw niedoboru tej witaminy. Brak witaminy K spowoduje także zaburzenia pracy jelit. Jej niedobór pogorszy również stan kości i może doprowadzić do osteoporozy. Długotrwały niedobór witaminy K może poskutkować powstaniem niedokrwistości, a także szeregiem innych schorzeń, takich jak: zwapnienie naczyń krwionośnych, uszkodzenia wątroby, żółtaczki oraz zaburzeń krzepliwości krwi. Niedobory witaminy K są groźne zwłaszcza dla noworodków. Flora bakteryjna jelit dzieci nie jest jeszcze w pełni rozwinięta i z tego powodu witamina K nie jest syntezowana. Ponadto w mleku matki znajduje się tylko mała jej dawka. Dlatego u noworodków niezbędne jest dostarczanie witaminy K poprzez suplementację. W innym przypadku istnieje ryzyko rozwoju choroby krwotocznej noworodków.
Jednakże nadmiar witaminy K w organizmie to także nieodpowiedni stan. Nadmiar, podobnie jak i niedobór witaminy K, to stan, występujący rzadko. Ma on związek z niewłaściwą suplementacją syntetycznie wytwarzanej witaminy K3. Dlatego należy być bardzo ostrożnym w sytuacji dodatkowej suplementacji tejże witaminy i bez konsultacji medycznej nie podejmować samodzielnych kroków dotyczących zwiększania jej dawki. Nadmiar witaminy K w organizmie możemy poznać poprzez nadmierną potliwość. Kiedy mamy w organizmie za duży poziom witaminy K mogą wystąpić także bóle w klatce piersiowej – bóle serca oraz zaburzenia funkcjonowania wątroby. Może nam towarzyszyć również uczucie gorąca.